Sözleşmenin Kurulması

0
166

İrade Açıklaması: Sözleşme yapma iradesinin sarih ve zımni olarak beyan edilmesi.

Karşılıklı Birbirine Uygun İrade Açıklaması: Sözleşmeyi oluşturan irade açıklamalarının birine icap, diğerine de kabul denir.

İcap: Bir sözleşmenin kurulması için gerekli olan iki irade açıklamasından ilkine denir. İcap kesin bir sözleşme önerisidir ve bunu yapan kişi için bağlayıcıdır. Ne var ki icap sürelidir ve icapta bulunan, bağlılığı için kendisi için bir süre tayin etmişse ancak bu süre için bağlı olur. (BK.3) Böyle bir süre yoksa; icap, hazır bulunan şahsa yapılmışsa, muhatap tarafından derhal kabul edilmelidir (BK.4). İcap hazır olmayan birisine yapılmışsa sorun biraz daha yumuşar. BK.5’e göre; mucip, zamanında ve muntazam olarak yollanmış bir kabul haberinin kendisine varacağı ana kadar icabıyla bağlıdır.

Mucibi Bağlamayan İcaplar: İcap, bir sözleşmenin kurulması için kesin bir öneri niteliği taşımalıdır. Bu niteliği taşımayan icaplar mucibi bağlamaz (BK.7). İcapta bulunurken bununla bağlı olmadığını belirtmişse bağlı olmaz. İcaba davet durumu da bu hükme tabidir. İcaba davette, bir sözleşmenin kurulması için iradesini açıklanmasını sağlamak ister.

Aleni Ödül Vaadi: Bir kimsenin, belirli bir ödül vereceğini vaad ederek, bir işin yapılmasını, bir sonucun gerçekleşmesini herkese duyurması halidir. Yapılacak işi veya sonucu gerçekleştiren kimse, bu vaad uyarınca, ödüle hak kazanmaktadır.

Alelade Ödül Vaadi: Burada, kesin bir sonucun elde edilmesi karşılığında bir ödül vaad edilir.

Ödüllü Yarışma: Vaad eden kimse vaadiyle bir süre koymuşsa, süre sonuna kadar bağlıdır. Ancak bir süre yoksa; bağlılık vaad gerçekleşinceye kadar devam eder. Vaad eden kimse, ister süreli ister süresiz olsun, vaadinden dönme yetkisine sahiptir. Ancak bu yetkiyi kullanabilmesi için, ödülün verilmesi için istenen sonucun meydana gelmemiş olması gerekir. Sonuç elde edilmeden dönme halinde de, vaadinden dönenin, vaade dayanarak yaptığı masrafların ödenmesi gerekmektedir. Bu ödeme herhalde ödülün değerini geçemez (BK.8).

İcaptan Dönme: İcap açıklaması muhataba varmadan, mucip dönme haberini ulaştırırsa, icabın hükümsüz kalacağı öngörülmüştür. İki açıklamanın aynı zamanda varması veya 2. haber daha sonra varmakla beraber, muhatabın bunu daha önce öğrenmesi hallerinde de, icabın hükümsüz kalacağını kabul etmiştir.

Kabul: Yapılan sözleşmenin muhatapça uygun görüldüğünü gösteren irade açıklamasıdır. Kabul iradesinin açıklanmasıdır ki, sözleşmenin meydana gelmesi için gereken karşılıklı iki iradenin mevcudiyeti şartının gerçekleştirir ve sonuç meydana gerçekleşmiş olur. İcaba uymayan bir kabul açıklaması, ya yeni bir icap ya da icaba davet sayılır

İcapla Kabul Arasındaki Uygunluk Derecesi: İki taraf akdin esaslı noktalarında uyuşurlar ise, 2. derecedeki noktalar sükutla geçiştirilmiş olsa bile, akde münakit olmuş nazarıyla bakılır. İcap ve kabul şeklindeki iradelerin esaslı noktalar üzerinde içerikçe birbirine uygunluğu sözleşmeyi kurmaya yetiyor. ikinci derecedeki noktalar ise, ya kanunun tamamlayıcı hükümleriyle ya da hakim tarafında tayin edilir (BK.2/II).

Kabul Açıklaması: İcabı yapan kimseye yöneltilecek bir açıklamadır. Bu irade açıklaması sarih ya da zımni olabilir. Bazen susma (sükut), bazı hallerde, susan kimsenin belirli bir iradeye sahip olduğuna delalet edebilir. Bu da bir zımni kabul olur.

Kabulün Geri Alınması: Kanun, sözleşmenin kurulmasından önce, kabul beyanının geri alınmasına müsaade etmiştir. Burada yürütülecek kural, icabın geri alınması hakkındaki kuraldır (BK.9).

Sözleşmenin Kurulma Anı: İcap ve kabul birleşince, sözleşme kurulmuş olur. Sözleşmenin kabul haberinin gönderildiği anda (gönderme teorisi), mucibe vardığı anda (varma teorisi), mucip tarafından öğrenildiği anda (öğrenilme teorisi) kurulma anıyla ilgili görüşlerdir. Kanun, genel olarak, varma teorisini kabul etmektedir. Burada sözleşmenin kurulmasıyla hükümlerinin yürümeye başladığı anı birbirinden farklıdır.