Multipl Skleroz

0
176

Multipl Skleroz (MS) beyinde ve omurilikte mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin) hastalığıdır. Kılıfın hasar gördüğü yerde sertleşmiş dokular (skleroz) yer almaktadır. Bu sertleşmiş alana da plak denir. Bu plaklar sinir sistemi içerisinde pek çok yerde oluşabilir ve sinirler boyunca mesajların iletilmesini engelleyebilir. Genç erişkinlerin hastalığı olan MS ataklar ve iyileşmeler halinde görülür. Bu hastalarda iyileşme olmaz ve hastalık hızlı ya da yavaş bir şekilde ilerler. Ülkemizde en çok 25 yaşından sonra ortaya çıkmaktadır. Dünyada ise görülme yaşı 20–40 arasında değişir. MS genetik nedenlere bağlı değildir. Ayrıca bulaşıcı bir hastalık da değildir. Her ne kadar kalıtsal olmadığını düşünsek de bu hastalığın beyaz ırkta, siyah ırka göre daha fazla görülmesi bize bu hastalıkta kalıtsal faktörlerin de rol oynadığını düşündürtmektedir. Ayrıca kadınlarda biraz daha fazla görünmektedir. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bu konuda bazı teoriler ileri sürülmektedir. Bunlardan bazıları, virüsler, bağışıklık sistemi reaksiyonu veya bunların kombinasyonu nedeniyle oluştuğu şeklindedir.

Belirtiler:

Çift görme veya gözün irade dışı hareketi, dilde peltekleşme şeklinde konuşma bozuklukları, vücudun herhangi bir bölgesinin kısmen veya tamamen felç olması, aşırı halsizlik veya kendini alışılmamış biçimde yorgun hissetme, ellerde titreme, koordinasyon bozukluğu, mesane veya kalın bağırsak kontrolünün kaybı, uyuşma veya karıncalanma hissi, sendeleme veya denge kaybı ve ayakların belirgin şekilde sürüklenmesi belirtiler arasındadır. Belirtiler kişiden kişiye ve aynı kişide zaman içinde değişiklik gösterebilir. Başlangıç belirtileri genelde hafiftir ve tedavi edilmeden kaybolur, fakat zaman ilerledikçe bunlar daha sık ve ağır olabilir.

Tedavi:

Multipl skleroz’un ilaçla tedavisinin iki ana hedefi vardır. Birinci hedef sinir dokusu içerisinde çoğu zaman hiç durmaksızın süren myelin ve akson (sinir teli) yıkımına neden olan ve zaman zaman alevlenen iltihabi süreci kontrol altına almaktır. Bu hedefe yönelik ilaçlar arasında yer alan steroidler akut atakların şiddetini ve süresini azaltmak için kullanılır. Steroide yanıt vermeyen ağır atağı olan hastalarda plazmaferez adı verilen bir anlamda kandaki iltihaba yol açan maddeleri ayıran bir yöntemin yararlı olduğuna ilişkin bilgi ve gözlemler vardır. Sık atak geçiren ve kalıcı özürlülük eğilimi gösteren hastalarda sinir dokusu içerisindeki iltihabi süreci etkilemek ve sürekli kontrol altında tutmak için ilaç kullanmak gerekir. Uzun süreli tedavi gerektiren yukarıda belirtilen durumlarda; Azathiopirin ve benzeri özgül olmayan bağışıklık sistemi baskılayıcıları ya da son yıllarda geliştirilen interferon beta türleri ya da glatiramer asetat gibi ilaçlar seçilebilir. Mültipl Skleroz tedavisindeki ikinci amaç ise bazı şikayetleri ortadan kaldırmaktır. Örneğin kas spazmlarını ve sertliklerini ortadan kaldırmak için kas gevşeticiler, idrar problemlerini ortadan kaldırmak için mesane işlevlerini düzenleyici ilaçlar, yorgunluk için amantadin ve benzeri ilaçlar kullanılır. Bunun dışında egzersiz programları ve kasların çalıştırılması da hastaların akut atak döneminin izlerini silmesine ve kas spazmlarının giderilmesine yardımcı olur.