İlk Türk İslam Devletlerinde Hukuk Sistemi

0
128

Türk İslam devletleri‘nde hukuk, şeri ve örfi olmak üzere ikiye ayrılırdı. Ayrıca fethedilen yerlerdeki eski uygulamalar ve Divan kararları da hukuk sisteminde etkili olmuştur.

Şeri Hukuk:

Şeri hukuk temelini İslam hukukundan alırdı.

Miras, boşanma, evlenme, velayet, vakıf ve ticaret ile ilgili konular şeri hukuk kapsamında yer alıyordu.

Şeri davalara kadılar bakardı.

Kadıların başındaki sorumluya ise Kadi’i- Kudat (Başkadı) denirdi.

Kadı, Divan üyeleri ve hatta veziri yargılama yetkisine sahipti.

Kadılar, siyasi otorite tarafından baskı altına alınmazdı. Bu durum kısmen de olsa hukukun bağımsız olduğunu göstermektedir.

Örfi Hukuk:

Örfi hukuk ise temelini eski Türk geleneklerinden (töre) alırdı.

Ülke güvenliğinin sağlanması, kanunların uygulanması ve bu konularda ortaya çıkan uygunsuzluklar örfi hukukun kapsamında yer alıyordu.

Örfi davalara Emir-i Dad‘ın başkanlığındaki mahkemeler bakardı.

Önemli: Türk- İslam devletlerinde askeri davalara ise Kadıleşker adı verilen görevli bakmıştır.

Ayrıca hükümdarın başkanlık ettiği ve büyük davaların bakıldığı yüksek mahkeme olan Divan-ı Mezalim de hukuk sisteminde önemli bir yere sahiptir.