Türk İslam devletleri‘nde hükümdarlar geniş yetkilere sahiptir. Ancak hükümdarın yetkileri örfi hukuk ile şeri hukuk kuralları tarafından sınırlandırılmıştır.
Devletin idaresi, orduyu komuta etmek, halkın ihtiyaçlarını karşılamak ve ülkeyi dış tehlikelerden korumak hükümdarın başlıca görevleriydi. Ayrıca hükümdar, vezir ve memur ataması yapar, Divan-ı Mezalime (Yüksek Mahkeme) başkanlık ederdi.
Hükümdarın çocuk yaşta olması durumunda devletin idaresi naiplere verilmiştir.
Türk İslam devletlerinde İslam öncesi Türk devletlerinden farklı olarak hükümdarlar halife tarafından onaylanır ve adına hutbe okuturdu. Halifenin gönderdiği onay belgesine ”menşur” adı verilirdi.
Türk İslam devletlerinde hükümdarlar çeşitli unvan ve semboller kullanmışlardır.
Hükümdarlık Unvanları:
* Han
* Kara
* Hakan
* Kadir
* Bey
* Melik
* Hünkar
* Sultan
* Gazi
* Padişah
* Şah
* Şehinşah
Hükümdarlık Sembolleri (Alametleri):
* Otağ-ı Hümayun
* Taht (süslü Koltuk)
* Unvan alma
* Nevbet (Davul)
* Tıraz (Giysi)
* Sancak (Alem)
* Asa
* Kılıç kuşanmak
* Hilat (Giysi)
* Hutbe okutmak
* Çetr (Şemsiye)
* Tuğra (Mühür)
* Para Bastırmak