Türk İslam devletlerinde merkezi yönetim teşkilatında hükümdardan sonra gelen en yetkili kişi vezirdir.
| Dikkat: Karahanlılarda vezire verilen Türkçe ad yuğruştur. Büyük Selçuklu Devleti‘nde en ünlü vezir ise Nizamülmülk‘tür. |
Devlet işleri başkanlığını hükümdarın yaptığı Divan-ı Saltanatta (Büyük Divan) görüşülürdü. Divan-ı Saltanat bir bakıma Bakanlar Kurulu‘na benzerdi.
Hükümdarın olmadığı zamanlarda divana vezir başkanlık etniştir.
Büyük Divana bağlı bazı alt divanlar da bulunurdu.
Büyük Selçuklu Devleti’nde Büyük Divana Bağlı Alt Divanlar:
Divan-ı İnşa (Tuğra): Devletin iç ve dış yazışmalarını yapan divandır. (Tuğral (Münşi))
Divan-ı İstifa: Devletin tüm mali işlerine bakardı. (Müstevfi)
Divan-ı İşraf: Teftiş kuruludur. Devletin idari ve mali işlerinin yolunda gidip gitmediğini teftiş (kontrol) ederdi. (Müşrif)
Divan-ı Arz: Ordunun tüm ihtiyaçların ile ilgilenirdi. (Emir-i Arz (Arzü’l- Ceyş))
Divan-ı Mezalim: Büyük davaların bakıldığı yüksek mahkemedir. (Sultan)
| Dikkat: Büyük Selçuklu Devleti‘nde devlet yönetiminde olmayan divan türü Divan-ı Berid‘dir. Divan-ı Berid posta ve haberleşme (istihbarat) işlerine bakardı. |
