Mendel Yasaları

0
100

Kalıtımın babası olarak kabul edilen Mendel, bezelye bitkisi üzerinde çalışarak; kalıtım biliminin temelini atmıştır. Mendel’ in; ayrılma, bağımsız dağılım, birleşme ve benzerlik yasası olmak üzere 5 temel yasası vardır.

Ayrılma Yasası:

Bir bireyde üreme hücreleri (gametler) oluşurken; allel genler ayrılarak, farklı hücrelere gider.

Bağımsız Dağılım Yasası:

Allel genlerin ayrılması birbirinden bağımsız bir şekilde gerçekleşir.

Mendel’ in bu yasası, sadece farklı kromozomlar üzerinde bulunan genler için geçerlidir. Aynı kromozom üzerinde bulunan genlerde (bağlı genler), üreme hücreleri oluşurken krossing-over gerçekleşmezse bu yasa geçersiz olur.

Birleşme Yasası:

Döllenme olayı ile allel genler tekrar bir araya gelir.

Gizli Kalma Yasası:

Anne ve babanın fenotipinde görülmeyen bir karakter, yavru bireylerde ortaya çıkabilir. Çünkü anne ve babada gizli kalan çekinik genler bulunabilir.

Örnek: Heterozigot sarı renkli iki bezelye çaprazlandığında, yeşil renkli bir bezelyenin olma ihtimali %25′ tir.

[Sarı Tohum: baskın (A), Yeşil tohum: çekinik (a)]

Benzerlik Yasası (İzotipi):

Farklı fenotiplere sahip iki saf döl çaprazlandığında; oluşan tüm yavru bireylerinin fenotip ve genotipleri aynı olur.

Örnek: Homozigot sarı renkli bir bezelye ile homozigot yeşil renkli bir bezelye çaprazlandığında; oluşan tüm bezelyeler heterozigot sarı renkli our.

Mendel’in Bezelye Bitkisi Seçmesinin Nedenleri:

-Yetiştirilmesinin kolay olması

-Maliyetin düşük olması

-Bir yılda, birden fazla sayıda döl verebilmesi

-Bir organ ya da yapı ile ilgili, birden fazla karakter taşıması

Örnek: Bezelye tohumları; hem sarı ya da yeşil renkli, hem de düzgün ya da buruşuk şekilli olabilmektedir.

Bezelye bitkisinin taç yaprakları, dişi ve erkek organları tamamen kapattığından; dışarıdan polen geçişine izin vermez. Bezelye bitkisi sadece kendi kendini döller. Böylece karakterlerin dölden-döle aktarılması sağlıklı bir şekilde incelenebilir.